İşsizlik maaşı nasıl alınır? Kimler işsizlik maaşından faydalanabilir? İşsiz kalanlar hangi durumlarda işsizlik maaşına başvurabilir? Sosyal Güvenlik Uzmanı Mert Nayır, işsizlik maaşı hakkında bilgi veriyor.İşsizlik maaşı, her çalışanın işsiz kalması halinde güvencesidir. Son dört aylık brüt maaşa göre hesaplanan, 6,8 ve 10 aylık sürelerde kendi imkanlarımız veya İŞKUR tarafından mesleğimize uygun iş bulana kadar geçinmemizi sağlayan ve işsizlik sigortası fonundan karşılanan aylıktır işsizlik maaşı. 2002 yılı Mart ayında kurulan İşsizlik Sigortası Fonu’nun büyüklüğü geçen ay itibarıyla 106 milyar lira büyüklüğe ulaştı. Fona, Mart 2002′den bu yılın sonuna kadar 8 milyon 249 bin 628 kişi başvurdu. Bunlar arasında, fondan yararlanma şartlarını karşılayan 5 milyon 328 bin 571 kişiye 15 yılda toplam 15 milyar 502 milyon 487 bin 525 lira ödeme yapıldı.
Bu yılın Ocak ayında 158 bin 46, Şubat ayında 109 bin 237 kişinin müracaat ettiği fona, Mart ayında 110 bin 517 kişi başvurdu. Fondan geçen ay 490 bin 318 kişiye toplam 387 milyon 770 bin 334 lira ödendi. Peki, hangi hallerde işsizlik maaşına hak kazanılır, nasıl hesaplanır ve hangi şartlar altında kesilir sorularına cevap arayalım.
Kimler işsizlik maaşından yararlanabilir?
Kendi istek ve kusuru dışında işini kaybedenler bu maaştan yararlanabilir. Buna göre, hizmet akdinin feshinden önceki son 120 gün içinde prim ödeyerek sürekli çalışmış olmak kaydıyla son üç yıl içinde en az 600 gün süre ile işsizlik sigortası primi ödemiş olmak ve hizmet akdinin feshinden sonraki 30 gün içinde İŞKUR birimine doğrudan veya elektronik ortamda (www.iskur.gov.tr) başvurarak iş almaya hazır olduğunu bildirmek koşuluyla işsizlik sigortası hizmetlerinden yararlandırılmaktadır. Mücbir sebepler dışında 30 gün içerisinde başvurulmaması halinde, başvuruda gecikilen süre, toplam hak sahipliği süresinden düşülmekte.Hizmet akitleri 4447/51 inci madde kapsamında sona eren sigortalı işsizlerin, hizmet akdinin sona ermesinden önceki son 120 gün içinde, hizmet akdi devam etmekle birlikte; hastalık, ücretsiz izin, disiplin cezası, gözaltına alınma, hükümlülükle sonuçlanmayan tutukluluk hali, kısmi istihdam, grev, lokavt, genel hayatı etkileyen olaylar, ekonomik kriz, doğal afet, nedenleriyle işyerinde faaliyetin durdurulması veya işe ara verilmesi halinde, son 120 günün hesabında prim yatırılmayan bu süreler kesinti sayılmamaktadır.
İşsizlik maaşı nasıl hesaplanıyor?
Günlük işsizlik ödeneği, sigortalının son dört aylık prime esas kazançları dikkate alınarak hesaplanan günlük ortalama brüt kazancının yüzde kırkı olarak hesaplanıyor. Bu şekilde hesaplanan işsizlik ödeneği miktarı, aylık asgari ücretin brüt tutarının yüzde seksenini geçememektedir.Aşağıda 2017 yılı için aylık işsizlik ödeneği hesabı yer alıyor.
Örnek maaş hesaplama:
Brüt Aralık Ayı Maaşı : 1.800 TL
Brüt Ocak Ayı Maaşı : 1.900 TL
Brüt Şubat Ayı Maaşı : 1.950 TL
Brüt Mart Ayı Maaşı : 2.000 TL
Son 4 Aylık Brüt Maaş Toplamı: 7.650 TL ediyor.
7.650 ÷ 4 = ( 1.912,50 TL) Aylık ortalama elde ediliyor.
1.912,50 TL %40 = 765 TL
765 TL % D.V. = 760,49 TL
İşsizlik maaşı iş akdinin feshinden önceki son üç yıl içinde;
- 600 gün sigortalı olarak çalışıp işsizlik sigortası primi ödemiş olan sigortalı işsizlere 180 gün(6 ay)
- 900 gün sigortalı olarak çalışıp işsizlik sigortası primi ödemiş olan sigortalı işsizlere 240 gün (8 ay)
- 1080 gün ve fazlası sigortalı olarak çalışıp işsizlik sigortası primi ödemiş olan sigortalı işsizlere 300 gün (10 ay)
Yukarıda belirtilen süreleri tamamlamanız halinde işsizlik maaşınız otomatik olarak kesilecektir. Yukarıda belirtilen sürelerde, İŞKUR aracılığı ile ya da kendi imkanlarınızla iş bulmanız halinde işsizlik ödeneğiniz durdurulur. İŞKUR, işsizlik ödeneği aldığınız süreler boyunca sizin mesleğinize, ikametinize ve sağlığınıza uygun işler bulmakla ve sizde o işyerleri ile görüşmekle yükümlüsünüzdür.
İŞKUR, size uygun işi bulur da siz reddederseniz işsizlik maaşınızı da reddetmiş olursunuz. Yani personel müdürü iseniz ve size önerilen iş pozisyonuyla ilgili tüm koşullar uyumlu ise belirtilen işi kabul etmemeniz halinde işsizlik maaşınız kesilir. Ancak İŞKUR personelleri bazı zamanlarda hatalı işlemler sonucunda da işsizlik maaşınızı durdurabiliyor. Bu konularda gelen şikâyetler de var. Örneğin bilgisayar programcısına temizlik işi sunulması gibi. Bilgisayar programcısı kendisine sunula bu işi kabul etmediğinde işsizlik ödeneğini kesiliyor. Böyle bir durumun yaşanması halinde İŞKUR’a veya BİMER’e itiraz ederek yeniden işsizlik maaşınızı bağlatabilirsiniz.
